Bài chia sẻ này chỉ mang tính gợi mở, hy vọng sẽ giúp mỗi người Kitô hữu hiểu và trả lời các hiện tượng thường đi kèm vào ngày đầu Mùa Chay (Tại sao Thứ Tư Lễ Tro thường không có Trăng?); hoặc ngày Phục Sinh (Tại sao ngày Phục Sinh Trăng thường rất sáng?); và xuyên suốt khoảng thời gian từ Mùa Chay đến Phục Sinh (Tại sao từ Thứ Tư Lễ Tro đến Chúa Nhật Phục Sinh thường diễn ra trong mùa Xuân?). Hy vọng với chia sẻ này có thể giúp mọi người hiểu hơn để sống trọn vẹn ý nghĩa hành trình Vượt Qua của Đức Kitô.
1. Sơ lược về Mùa Chay và Phục Sinh
Mùa Chay được bắt đầu từ Thứ Tư Lễ Tro trước lễ Phục Sinh 46 ngày (6 tuần và 4 ngày từ Thứ Tư Lễ Tro đến Chúa Nhật I Mùa Chay). Thứ Tư Lễ Tro được xác định dựa vào Lễ Phục Sinh. Tuy nhiên, Lễ Phục Sinh lại không được ấn định vào một ngày cố định nên phải biết cách tính Lễ Phục Sinh theo Dương lịch và Âm lịch.
Lễ Phục Sinh không có một ngày cử hành nhất định hàng năm như lễ Giáng Sinh (25 tháng 12). Công đồng Nicea (325) ấn định ngày lễ Phục Sinh hàng năm là Chúa Nhật thứ nhất kể từ ngày rằm đầu tiên của tiết xuân phân. Nghĩa là ngày Lễ Phục Sinh hàng năm là Chúa Nhật thứ nhất từ ngày trăng tròn đầu tiên (ngày 15 theo Âm lịch), và sau ngày 21 tháng 03 (Dương lịch).
2. Tính ngày Âm lịch và Dương lịch của Thứ Tư Lễ Tro và Chúa Nhật Phục Sinh
Ngày Phục Sinh sau ngày 21 tháng 03 và nằm trong khoảng từ 22 tháng 03 – 25 tháng 04 (Dương lịch). Theo Âm lịch, ngày Phục Sinh là ngày Chúa Nhật ngay sau ngày 14 lễ Nissan, mà một tuần chỉ có 7 ngày, vậy ngày Phục Sinh nằm trong khoảng 15 – 21 (Âm lịch).
Thứ Tư Lễ Tro trước lễ Phục Sinh 46 ngày và lễ Phục Sinh nằm trong khoảng 22 tháng 03 – 25 tháng 04 (Dương lịch), vậy thời gian bắt đầu Mùa Chay nằm trong khoảng 05 tháng 02 – 11 tháng 03 (Dương lịch). Còn theo Âm lịch, ngày Phục Sinh nằm trong khoảng 15 – 21 (Âm lịch), ta có thể tính được khoảng thời gian diễn ra ngày Thứ Tư Lễ Tro như sau:
– Trường hợp 1 (tính giới hạn đầu của Thứ Tư Lễ Tro)
+ Trong tháng Phục Sinh đã có ít là 15 ngày. Vậy còn thiếu 31 (46 – 15 = 31) ngày nữa.
+ Tháng trước Phục Sinh có ít là 29 ngày. Vậy còn thiếu 2 ngày nữa (31 – 29 = 2).
+ Mà hai tháng Âm lịch thường luân phiên nhau: 1 tháng 29 ngày và 1 tháng 30 ngày. Vậy Nếu tháng trước có 29 ngày thì tháng liền trước tháng đó sẽ có 30 ngày. Vậy giới hạn đầu của ngày Thứ Tư Lễ Tro là ngày 29 Âm lịch. (Còn nếu tháng trước tháng Phục Sinh có 30 ngày thì còn thiếu 1 ngày và ngày Thứ Tư Lễ Tro cũng có giới hạn đầu là ngày 29 Âm lịch).
– Trường hợp 2 (tính giới hạn cuối của Thứ Tư Lễ Tro)
+ Ngày cuối cùng có thể diễn ra lễ Phục Sinh là ngày 21 Âm lịch. Vậy tháng diễn ra lễ Phục Sinh có tối đa 21 ngày. Vậy còn thiếu 25 (46 – 21 = 25) ngày nữa.
+ Tháng trước tháng Phục Sinh nếu có 29 ngày thì Thứ Tư Lễ Tro là ngày 04 Âm lịch, còn nếu có 30 ngày thì Thứ Tư Lễ Tro là ngày mùng 05 Âm lịch. Vì là giới hạn cuối nên lấy ngày mùng 05 Âm lịch.
Vậy ngày Thứ Tư Lễ Tro nằm vào khoảng 28 – 05 Âm lịch, và thường nằm trong khoảng cuối tháng 12 đến đầu tháng 03 Âm lịch, đây cũng chính là khoảng thời gian mừng năm mới của nhiều quốc gia trong đó có Việt Nam.
3. Mùa Chay và Phục Sinh theo Âm lịch – Dương lịch
Khi nhắc đến Âm lịch người ta thường liên tưởng đến ánh sáng được phản chiếu qua Mặt trăng. Mà khoảng thời gian từ 29 – 05 (Âm lịch) ánh sáng phản chiếu này khá yếu ớt, thậm chí gần như không có, quang cảnh như rơi vào đêm tối. Bên cạnh đó, ngày Phục Sinh rơi vào khoảng 15 – 21 (Âm lịch) là những ngày Trăng khá tròn, ánh sáng chan hòa mặt đất.
Mặt khác, khi nhắc đến Dương lịch, người ta nghĩ nhiều đến Mặt trời. Ngày xuân phân, Mặt trời ở gần xích đạo nhất. Đây là thời điểm mà ta thấy Mặt trời chuyển giao từ Nam bán cầu qua Bắc bán cầu (trên thực tế là trái đất xoay), là thời điểm Mặt trời xuất hiện chính xác ở phía Đông và “xuống núi” ở hướng Tây giống như lý thuyết được học.
Theo lịch Trung Hoa thì ngày xuân phân (21 tháng 03) đánh dấu giữa Mùa xuân, nhưng theo lịch thiên văn của Hoa Kỳ và một số quốc gia châu Âu, thì ngày này là ngày bắt đầu vào Xuân. Dù theo lịch Trung Hoa hay các quốc gia thuộc khu vực Bắc bán cầu thì thời điểm Chúa Phục Sinh cũng đều rơi vào Mùa xuân, mùa mang lại sự sống.
Sự Phục Sinh của Đức Kitô mang lại sự ấm áp và sức sống cho toàn thể vạn vật, mang lại niềm hy vọng và bình an cho những ai đang lo âu sầu muộn, mang lại sự thật vững chắc cho những ai đi tìm chân lý, mang lại ánh sáng cho người đang đi trong đêm tối, mang lại ơn giao hòa và sự sống đời đời cho toàn thể nhân loại.
Không Ngủ, SDB