Loạt bài viết của Cha Gildasio Mendes, Tổng Cố vấn Truyền thông Xã hội – về chủ đề “Giáo dục và Loan truyền Tin Mừng hôm nay trong Môi trường Kỹ thuật số. Cùng với những người trẻ, hướng tới tương lai” được tiếp tục – Hôm nay, bài viết thứ tư được trình bày nhằm mục đích mở cánh cửa cho chúng ta quan điểm về kỹ thuật số trong bối cảnh những biến đổi công nghệ rộng lớn.
Nhiều người trong chúng ta tự hỏi: Làm thế nào để giáo dục và truyền giáo ngày nay trong môi trường kỹ thuật số? Chúng ta được Giáo hội và Tu hội Salêdiêng mời gọi tìm hiểu thêm về môi trường này và cách chúng ta truyền giáo trong môi trường đó.
Trên thực tế, ngày nay, Internet và các mạng xã hội tạo thành một bản đồ mới trong thế giới của các mối quan hệ, chính trị, kinh tế và văn hóa. Sống trong môi trường này với tư cách là một Kitô hữu và trên hết, để truyền giáo cho mọi người, không phải là một nhiệm vụ đơn giản. Chúng ta cần đào sâu, cần học biết và cần mở rộng tầm nhìn của mình về vũ trụ kỹ thuật số này.
Trong Phần IV của loạt bài này, tôi muốn trình bày một tầm nhìn rộng hơn về kỹ thuật số, chẳng hạn như Internet không chỉ là một không gian công nghệ kỹ thuật số, mà còn là nơi mối quan hệ của con người trong các mạng xã hội chạm đến một điều gì đó sâu sắc hơn trong con người.
Mục đích của Phần IV này là mở ra một cửa sổ cho phép chúng ta mở rộng tầm nhìn về kỹ thuật số trong bối cảnh của những biến đổi công nghệ lớn, giữ con người là nhân vật chính. Một bước ngoặt trong sự khởi đầu kỹ thuật số với các khía cạnh văn hóa và chiều kích nghi thức của phương tiện truyền thông.
Tôi muốn bắt đầu với một vài lời khẳng định đơn giản giúp chúng ta bước vào chủ đề này.
– Bệnh tật gắn liền với thực tại của con người.
– Tình yêu là biểu hiện của một tình cảm sâu sắc của con người.
– Thực phẩm, âm nhạc, bóng đá, cách chúng ta ăn mặc, cách chúng ta tổ chức sinh nhật hay một ngày lễ tôn giáo là những biểu hiện của con người và văn hóa.
– Cái chết là một biểu hiện của thực tại nhân học.
Tiền đề này là nền tảng để hiểu rằng giao tiếp trong tất cả các khía cạnh của nó – ở cấp độ liên cá nhân, xã hội, cộng đồng và tính ảo – có nguồn gốc trung tâm là con người gắn liền với văn hóa và nghi lễ của họ, thứ bộc lộ sức mạnh và sự phong phú của con người. Hơn nữa, quan điểm về tính ảo này, bắt đầu từ một khái niệm rộng hơn về con người, giúp chúng ta tránh được một số thuyết nhị nguyên giữa con người và kỹ thuật số, thực tế vật lý và thực tế ảo, ngoại tuyến và trực tuyến.
Cái nhìn rộng hơn về việc ảo hóa từ quan điểm nhân học mang lại cho chúng ta cách hiểu rộng hơn về thời gian và không gian thực ảo của chúng ta, do đó thay đổi cách chúng ta đôi khi đánh giá, chẳng hạn như chứng nghiện internet, sự phân đôi giữa làm việc từ xa hoặc làm việc trực tiếp, giáo dục bằng phương pháp mới hoặc truyền thống.
Vấn đề này đáng được nghiên cứu riêng, sâu hơn. Ở đây, tôi chỉ xin giới thiệu một vài điểm giúp chúng ta mở rộng tầm nhìn về cái ảo từ nghi lễ, biểu tượng, nghệ thuật, ẩm thực và thần thoại của con người.
Cá nhân tôi định nghĩa Internet là một mạng lưới rộng lớn các nghi thức văn hóa và con người. Trên internet, chúng ta tìm thấy nghệ thuật, ẩm thực, chính trị, thời trang, thể thao, âm nhạc, phim ảnh, mua sắm, mối quan hệ giữa con người với nhau, thông tin về cuộc sống hàng ngày, nội dung tôn giáo, nghi lễ sinh tử. Con người giao tiếp vì họ luôn tìm kiếm ý nghĩa, một cách để thể hiện sự tự do và ước mơ của mình.
Họ đề xuất một cách giải thích kỹ thuật số bắt đầu từ các hiện tượng văn hóa và nhân chủng học, chẳng hạn như ngôn ngữ và mã của nó, như những yếu tố cơ bản cho giao tiếp kỹ thuật số, các biểu tượng như một phép ẩn dụ cho ngôn ngữ kỹ thuật số và các nghi thức xã hội của cuộc sống hàng ngày (đối thoại, gặp gỡ, tụ tập) như một cách để thiết lập tính tương tác. Trong bức tranh khổng lồ của thế giới trực tuyến, chúng ta tìm thấy một mạng lưới thực sự gồm các yếu tố văn hóa xã hội là đặc điểm riêng của mỗi người.
Khi chúng ta nói về thời trang, ẩm thực, âm nhạc, trò chơi, chúng ta đang nói về khía cạnh nhân chủng học, nghĩa là làm thế nào để hiểu con người trong nền văn hóa của họ. Một trong những phân khúc nghiên cứu đang phát triển nhiều trong lĩnh vực này là dân tộc học và định tính kỹ thuật số.
Về vấn đề này, điều thú vị và đáng được nghiên cứu và tìm hiểu thêm là cách mọi người sử dụng mạng xã hội trong cuộc khủng hoảng Covid-19, cho dù là để tìm kiếm thông tin, giúp đỡ người khác, bày tỏ sự đau buồn và cảm thông với người thân của các nạn nhân, hay để bày tỏ lo ngại về virus. Hơn nữa, một hiện tượng của con người (căn bệnh) đã trở thành một lý do để thúc đẩy sở thích giao tiếp, trực tuyến, tham gia vào cộng đồng ảo.
Đây là lý do tại sao chúng ta phải xem Internet như một phần của cuộc sống, như một sự thể hiện và mở rộng các nghi lễ của con người. Tôi nghĩ rằng từ những nghi lễ này, từ những yếu tố văn hóa và nhân chủng học này, chúng ta có thể hiểu rõ hơn những gì đang xảy ra trong vũ trụ truyền thông và trong thế giới đang thay đổi. Ngoài ra, chúng ta được khuyến khích đồng hành cùng sự phát triển của công nghệ. Ví dụ: 5G sẽ mang lại một thay đổi lớn khác trong cách chúng ta giao tiếp, đặc biệt là bằng cách cho phép truy cập nhanh hơn với khả năng xử lý dữ liệu và thông tin lớn hơn.
Internet di động đang phát triển ở mọi nơi trên thế giới. Thế giới giao tiếp tự nó là đơn giản. Tuy nhiên, xét về tốc độ chuyển đổi số, việc đồng hành và đưa ra phản hồi mang tính giáo dục về cái mới đang và sẽ có trong lĩnh vực này luôn là điều quan trọng.
Tôi nghĩ rằng cuộc đối thoại giữa giáo dục và kỹ thuật số là nền tảng cho thế hệ mới và các thế hệ tương lai. Bởi vì đối với giáo dục ngày nay, quan điểm nhân học về kỹ thuật số rất quan trọng. Quan điểm nhân học về môi trường kỹ thuật số cho phép chúng ta mở ra một cuộc đối thoại mang tính hệ thống, con người và văn hóa với sự năng động của công nghệ và môi trường kỹ thuật số.
Tôi tin rằng, như tôi đã nói trước đây, mọi người tìm đến các mạng xã hội để chia sẻ những yếu tố trong cuộc sống của họ, điển hình là những biểu hiện văn hóa như ẩm thực, âm nhạc, thời trang, hội họa, văn học, trò chơi, tạo nhóm để giao lưu, kết bạn, tình cảm, tình dục, kinh qua những nghi lễ sinh và tử. Nói cách khác, Internet là môi trường sống rộng lớn, nơi mọi người trải nghiệm những nghi lễ vốn là một phần trong cuộc sống bình thường của họ.
Phương tiện truyền thông xã hội giống như một phần mở rộng của cuộc sống được tạo thành từ các nghi lễ. Nếu không có những nghi thức này, internet sẽ trống rỗng, nó sẽ không có sức hấp dẫn để thiết lập các mối quan hệ hoặc thậm chí để duyệt web. Các nghi thức của cuộc sống và văn hóa và xã hội thúc đẩy vũ trụ ảo.
Amazon đã làm gì? Nó tổ chức trực tuyến các sản phẩm và những thứ chúng ta thường tìm thấy trong các cửa hàng. Một trong những thành công lớn của Tik Tok là gì? Giao tiếp thông qua các tiểu phẩm hành động, mang lại sự tự do trong việc thể hiện ảo các nghi thức của cuộc sống hàng ngày, chẳng hạn như khiêu vũ. Điều gì di chuyển Spotify? Âm nhạc, biểu đạt nghệ thuật, biểu đạt văn hóa, nghi lễ. Spotify đã làm gì? Làm cho âm nhạc có sẵn trực tuyến.
Rõ ràng, một khi âm nhạc được số hóa và với động lực ảo mới (chẳng hạn như siêu liên kết), công nghệ ưu tiên tốc độ, khả năng sắp xếp các tệp, dữ liệu, tính tương tác, tính tức thời và cung cấp tất cả cho bất kỳ ai được kết nối trực tuyến.
Ở cấp độ đối thoại của sư phạm với kỹ thuật số, tôi nhấn mạnh tầm quan trọng của trò chơi và nghệ thuật. Nghệ thuật (âm nhạc, sân khấu, khiêu vũ, hội họa) và vui chơi cung cấp các yếu tố tâm động học, các khía cạnh của trí thông minh đa dạng và khoa học thần kinh, cũng như các khía cạnh thẩm mỹ và kỹ thuật. Ví dụ, cấu trúc kỹ thuật của nghệ thuật cung cấp dữ liệu số và hình học, thẩm mỹ, cũng như tất cả sự phong phú về tâm lý và giáo dục của nó; nó cung cấp các yếu tố kỹ thuật như thiết kế, giao diện, hệ thống, các yếu tố hình học có trong các công cụ và không gian ảo cũng như các cấu trúc tâm lý, nhận thức, tình cảm và thần kinh.
Tôi cũng tin rằng sự hiện diện của nhà giáo dục, thông qua các mối quan hệ của con người, mang lại khả năng tạo ra các mối quan hệ bạn bè, gắn liền với tầm nhìn của tâm lý con người, với trí tuệ cảm xúc trong các biểu hiện của sự nhạy cảm và trực giác của con người. Mối quan hệ của con người thực sự là nền tảng cho giáo dục.
Cam kết đối thoại tích hợp giữa con người và kỹ thuật số sẽ luôn đòi hỏi một cái nhìn hoặc quan điểm rộng rãi, cởi mở và liên ngành. Thái độ này sẽ tạo điều kiện cho một cuộc đối thoại liên ngành, điều không thể thiếu trong thời đại chúng ta.
Trong Phần V của loạt bài này, tôi muốn giới thiệu phương pháp truyền thông trong môi trường kỹ thuật số từ hai bản văn Kinh Thánh: các môn đệ trên đường Emmaus và Vị Mục Tử Nhân Lành. Mục đích của chúng ta là tìm ra những con đường thúc đẩy một cái nhìn bao quát về kỹ thuật số, tìm kiếm sự tích hợp giữa sứ điệp và phương pháp của Tin Mừng, để đối thoại với những người trong môi trường kỹ thuật số
Chuyển ngữ: Văn Luận SDB