Năm 1945, khi cuộc thế chiến kết thúc, những người lính trẻ từ chiến trường phương xa lần lượt trở về cố hương. Tại nhà ga Verona bên Ý, một đám người đang tụ tập để nóng lòng chờ mong những cuộc hội ngộ. Giữa đám đông, có một bà cụ đứng đó một mình. Bà cũng đang ngong ngóng đợi chờ người con thân yêu sau bao năm tháng biền biệt xa cách. Lúc đoàn tầu cập bến, người ta thấy có một chàng thanh niên mù cũng đang quờ quạng kiếm tìm một ai đó. Cuối cùng người lính mù cũng lần mò tìm được người mẹ thân yêu, đang đứng co ro ngóng đợi. Chàng trai ôm chầm lấy bà cụ òa khóc nức nở và nói: “ Mẹ ơi, đôi mắt con đã bị mù hoàn toàn rồi. Con không còn thấy gì nữa, nhưng con đã tìm thấy mẹ bằng trái tim của con”. Người mù thành Giêrikhô mà bài Tin mừng hôm nay thuật lại cũng đã tìm đến với Đức Giêsu không phải bằng đôi mắt của thân xác, nhưng với đôi mắt của cõi lòng.
Giêrikhô, chặng đường tiến vào đất hứa
Giêrikhô được mệnh danh là thành phố mặt trăng, nơi tôn thờ một vị thần của đêm đen. Trong thuật ngữ Thánh Kinh, Giêrikhô còn là biểu tượng của cuộc hành trình sa mạc tiến vào đất hứa. Ngày xưa, Giôsuê đã đánh chiếm Giêrikhô để mở đường đưa dân Do Thái đi vào miền đất mà Đức Chúa Giavê đã hứa ban. Đức Giêsu chữa lành anh chàng mù thành Giêrikhô hôm nay cũng diễn bày quyền năng và lòng thương xót của Ngài trước khi đi thụ nạn, khai mở cho chúng ta một vùng đất hứa, đó là ơn cứu độ và ánh sáng vĩnh cửu. Ngài sẽ đẩy lùi bóng tối tội lỗi của đêm đen để đưa dẫn chúng ta tiến vào bình minh của một ngày mới, đó là ngày ‘Thiên Chúa viếng thăm dân Người’. Đức Giêsu là nguồn sáng vĩnh hằng. Ngài đến để giải cứu chúng ta thoát khỏi sự mù lòa trong tội lỗi và sự chết. Đây là sứ điệp mà trình thuật phép lạ hôm nay gợi mở.
Sau những lần được loan báo về viễn ảnh Thập giá cùng với những bài học về sự từ bỏ và về tinh thần khiêm tốn phục vụ, các học trò của Đức Giêsu dường như vẫn chưa hiểu. Con mắt đức tin của họ vẫn còn đóng khép lại khi đối diện trước Thập giá và cái chết. Chúa Giêsu hôm nay muốn khải thị sâu xa hơn về chân dung cứu thế của Ngài qua việc chữa lành anh mù. Ngài muốn vạch dẫn con đường rộng mở để các môn sinh có thể trở nên những môn đệ Ngài cách đích thực và tiếp tục dấn bước theo Ngài.
Bóng tối và sự mù lòa
Có một bài thơ được khắc trên ngôi mộ của một người mù xấu số. Bài thơ viết như sau : “Đôi mắt tôi mù lòa tựa đêm đen. Thế giới ánh sáng đã vĩnh viễn khép lại. Chung quanh tôi chỉ toàn bóng tối đầy kinh khiếp. Tôi như một phế nhân bị vất bỏ hoàn toàn. Hằng ngày tôi chẳng còn làm được gì, ngoài việc ngồi xếp chân trên đất với đôi tay giang rộng để van nài sự bố thí của những người qua lại. Cuộc sống tôi như một chuỗi đêm đen bất tận. Thật khốn khổ thân tôi.”. Có lẽ nhiều người trong chúng ta đã từng có dịp đến thăm những mảnh đời bất hạnh tại các mái ấm dành cho người khiếm thị, như mái ấm Nhật Hồng ở Thủ Đức hoặc mái ấm Thiên Ân ở quận Bình Tân.. Thế giới của người mù là cả một thế giới huyền bí, nhưng luôn đầy ắp bi thương và sự đau xót. Thầy Nguyễn Quốc Phong là một cựu tu sĩ dòng Don Bosco cũng bị mù từ năm ba mươi tuổi và đã lập mái ấm Thiên Ân để đồng cảm với những con người cùng cảnh ngộ. Thầy chia sẻ: “ Tôi bị tai nạn và trở nên mù lòa hoàn toàn, giữa tuổi xuân đang hừng hực sức sống. Tôi đã từng rơi vào tuyệt vọng chán chường và khá nhiều lần bị cám dỗ toan tính tự tử. Nhưng giữa đêm đen kinh hoàng, tôi đã nghe được tiếng Chúa mời gọi, giống như Ngài đã gọi anh mù năm xưa ở Giêrikhô. Hằng ngày, tôi vẫn lập đi lập lại lời thánh thi giờ kinh tối để diễn bày niềm tin vào Chúa: ‘Khi ánh sáng chìm vào đêm tối, lời kinh dâng tiến Chúa càn khôn’. Thầy đã mở mái ấm Thiên Ân để sẻ chia nỗi bất hạnh với những con người sống trong nghiệt ngã giống như Thầy. Quả thật, sự mù lòa luôn gắn liền với bóng tối và sự khốn cùng.
Đó là sự mù lòa thể lý. Nhưng còn nhiều dạng thức mù lòa khác còn khiếp sợ hơn rất nhiều. Chúa Giêsu từng cảnh báo: “ Người mù mà dắt người mù sao được, cả hai sẽ rơi xuống hố” (Mt 15, 14), hoặc “Hãy lấy cái xà ra khỏi mắt ngươi, để ngươi thấy rõ, mới có thể thấy cái rác trong mắt người anh em”. (Mt 7, 3-4 ). Đây là những dạng mù lòa thiêng liêng mà chúng ta thường hay mắc phải.
Có một anh chàng bị mù từ nhỏ. Mắt anh không thấy gì. Người ta kể cho anh những chuyện xảy ra ở trong xóm hay ngoài phố, anh không tin vì anh không thấy. Một vị lương y thương tình chữa cho anh. Anh dần dần thấy được lờ mờ những cảnh vật chung quanh, thấy con đường làng nho nhỏ trước mắt, thấy được cánh đồng bát ngát xa xa. Người ta nói với anh còn nhiều cảnh tượng hùng vĩ khác, còn có cả những rặng núi trùng trùng cao ngất, còn có cả biển rộng mênh mông xa tít chân trời, .. nhưng anh nhất định không tin, vì anh chưa thấy. Vị lương y buồn bã và thở dài nói với anh: “ Này anh bạn, con mắt thân xác nơi anh đang từ từ mở ra, nhưng con mắt tâm hồn của anh vẫn còn khép chặt lại, do sự kiêu ngạo và cố chấp nơi anh.”
Đây là dạng thức mù lòa của những người biệt phái năm xưa mà Chúa nói khá nhiều lần khi Ngài gọi họ là ‘những kẻ dẫn đường mù quáng’ (Mt 23, 16; 17; 19; 24). Sự mù quáng tăm tối nơi đầu óc họ chính là con đẻ của tính kiêu ngạo, luôn coi mình là nhất, luôn lấy mình làm thước đo để định giá người khác. Tính phê bình chỉ trích và hay kết án người này người nọ, nhất là qua những xì xầm to nhỏ chẳng khác gì thái độ của năm chàng mù đi xem voi mà chắc hẳn chúng ta có thể đã biết. Đức Thánh Cha Phanxicô từng nói trong đại hội tu sỹ trẻ thế giới tháng Chín năm 2015 rằng, việc chỉ trích và xầm xì (gossip) như thế chẳng khác gì khủng bố, vì người ta đang âm thầm thả những trái bom để tàn phá danh dự lẫn nhau. Người Pharisiêu ngày xưa cũng hay làm thế. Anh chàng biệt phái lên đền thờ cầu nguyện chỉ để khoe những thành tích đạo đức cá nhân mình và chê bai mọi người: “ Lạy Chúa, con không như người thu thuế tội lỗi kia, con ăn chay mỗi tuần hai lần, con đóng góp một phần mười huê lợi của con..” Sự mù lòa được thể hiện rất rõ nơi thói kiêu ngạo và thích kết án tha nhân giống như vậy. Có lần một phóng viên trên máy bay hỏi Đức Thánh Cha về quan điểm của Ngài đối với những người đồng tính, Ngài trả lời rất khôn ngoan: “ Tôi là ai mà dám phán xét họ” . Mù lòa tâm linh chính là tự đóng khung mình trong pháo đài cao ngạo để phán xét mọi người. Thiên hạ vẫn thường nói “ Điếc hay ngóng, ngọng hay nói. Người dốt lại thích khoe chữ”. Càng nói nhiều khoe khoang nhiều, càng bộc lộ cái dốt của mình ra cho người ta thấy. Tính kiêu ngạo và sự mù lòa tâm hồn đi đôi với nhau.
Cần được chữa lành
Chúng ta hãy học thái độ của anh chàng mù trong bài Tin mừng hôm nay. Tiến trình được chữa lành nơi anh gồm ba giai đoạn. Giai đoạn đầu tiên là anh ý thức sự mù lòa nơi bản thân. Anh chàng đã cảm nhận rất sâu thân phận bi thương của mình nên đã nhiều lần gào thét thật to giữa đám đông: “ Lạy ông Giêsu, xin thương xót tôi – Kyrie eleison”. Cũng vậy, chúng ta cần phải ý thức về tình trạng tội lỗi và sự mù lòa nơi tâm hồn chúng ta. Người mù hôm nay đã kiên nhẫn la to lên khá nhiều lần đến độ dân chúng bực bội và quát nạt bảo anh ta câm mồm lại. Nhưng không, lời kêu cứu đó được lặp đi lặp lại và đã chạm đến cõi lòng của Đức Giêsu. Nỗi bất hạnh lớn nhất của người mù là mình bị mù nhưng cứ tưởng người khác cũng mù giống như mình. Cần phải biết và ý thức sâu xa sự mù lòa nơi chính bản thân chúng ta. Giai đoạn thứ hai, Chúa Giêsu gọi anh ta lại. Anh đứng lên ngay lập tức và vất bỏ chiếc áo choàng anh đang mặc. Đây là một hình tượng tuyệt đẹp nói lên quyết tâm của chúng ta trong cuộc hành trình đức tin, một thái độ cương quyết dứt bỏ quá khứ tội lỗi. Chúng ta sẽ không được chữa lành nếu chúng ta vẫn còn đeo bám những gì cũ kỹ, như chiếc áo choàng của anh mù năm xưa, làm cản che tầm nhìn chúng ta hướng về Đức Giêsu. Giai đoạn cuối cùng là anh mù đã đến với Chúa và mở lòng ra với Ngài: “ Thưa Thầy, xin cho tôi được nhìn thấy .” Chúa Giêsu đã chạm đến anh và chữa lành cho anh. Đây là mô thức cho cuộc hành trình đức tin của chúng ta đến với Đức Giêsu. Chúng ta nghe tiếng Ngài gọi. Chúng ta hãy can đảm đứng dậy vứt bỏ đi tấm áo choàng sờn cũ. Chúng ta mạnh dạn đi đến để tiếp cận Ngài, để gặp gỡ Ngài. Ngài sẽ sờ chạm đến và chữa lành cho chúng ta.
Kết luận: Sự ghê sợ của gương mù
Trong một buổi hội thảo về gia đình, có một linh mục đã chia sẻ một kinh nghiệm quý báu. Ngài nói với cử tọa rằng, Ngài được mời đi xức dầu cho một em bé ở cô nhi viện. Sau khi lãnh nhận bí tích, em đã tâm sự với Ngài như sau: “ Thưa Cha, xin Cha gửi tới mẹ con những lời trăn trối sau cùng của con. Con không nguyền rủa mẹ con cho dù con chỉ có một người mẹ trác táng và hư hỏng. Con cũng không biết bố con là ai. Con ra đời chỉ là kết quả những phút giây truy hoan tội lỗi của mẹ con với một người đàn ông nào đó. Mẹ con thay tình nhân như thay áo. Bà đã gượng gạo nuôi con đến khi con được 8 tuổi và vất con vào đây như một cục nợ. Những năm tháng ở với mẹ, con chỉ thấy nơi bà một con người độc ác, ích kỷ, thích ăn chơi và hưởng thụ, luôn nói những lời đay nghiến, nhiều khi còn muốn con chết quách cho xong. Giờ đây con sống cô đơn ở cô nhi viện. Con không oán trách bà ấy, cũng không nguyền rủa cha con. Con chỉ tiếc là con không có được những người cha người mẹ tốt lành và có được một mái ấm gia đình đơn sơ như bao đứa trẻ khác”.
Đứa bé thều thào trong sự nghẹn ngào đau xót. Vị linh mục nhìn thấy những giọt nước mắt vọt trào từ đôi mắt đẫm lệ của đứa trẻ thơ, và vài giọt máu từ từ bắt đầu rỉ ra. Đứa bé lịm chết dần, mang theo bao nỗi xót xa còn vương đọng nơi tâm hồn của một đứa trẻ thơ vô tội nhưng cuộc đời đầy ắp những bất hạnh.
Cả hội trường thổn thức và xúc động lắng nghe. Vị linh mục kết luận: “Hỡi các bậc làm cha làm mẹ, mỗi ngày quý vị hãy quỳ gối xuống trước mặt Chúa để sám hối và thưa với Ngài: “ Lạy Chúa, xin Chúa trợ giúp để chúng con đừng bao giờ trở nên gương mù cho con cái mình.”
“Ai làm cớ cho một người bé mọn đây phải sa ngã, thà cột cối đá vào cổ nó mà xô xuống biển còn hơn”. Mù lòa thân xác đã là ghê sợ, nhưng trở nên gương mù cho người khác phạm tội còn kinh tởm hơn rất nhiều. Chúa Giêsu đã mạnh mẽ nói như thế. Ước gì lời Chúa hôm nay lay động con tim mọi người, nhất là những người làm cha làm mẹ trong các gia đình, để chúng ta đừng bao giờ trở thành người mù dẫn đường cho những người mù khác, đặc biệt cho con cái chúng ta.
Văn Hào, SDB