3.4 Học cách để biện phân: Toàn bộ thì vượt trội hơn thành phần
«Toàn thể lớn hơn thành phần, nhưng cũng lớn hơn tổng số các thành phần. Vì vậy, không cần bị ám ảnh quá nhiều bởi những vấn đề hạn hẹp và riêng biệt. Chúng ta cần không ngừng mở rộng chân trời của mình để thấy cái tốt lớn hơn mà tất cả chúng ta đều được hưởng.[…] Chúng ta có thể làm ở qui mô nhỏ, trong khu vực chúng ta ở, nhưng với một nhãn quan rộng hơn» (EG 235).
Ngày nay chúng ta sống trong một sự phức tạp lớn và trong một sự biến đổi liên tục của tình trạng của chúng ta. Vì lý do này, sự phân biệt, trên hết là một thực hành tâm linh về việc sắp xếp cuộc sống của một người theo thứ tự, là ưu tiên hàng đầu của thời đại chúng ta.
Trong tiến trình của thượng hội đồng, chúng ta bắt đầu từ nhu cầu giúp đỡ những người trẻ trong sự biện phân ơn gọi của họ và dần dần chúng ta nhận ra rằng chính Giáo hội theo một nghĩa nào đó trong một “nghĩa vụ của sự biện phân”: không có một cái nhìn về sự phân định, Giáo hội không cơ hội để giúp những người trẻ làm điều đó. Với động lực đó, quá trình biện phân đã trở thành một đòi hỏi của từng bước đi trong hành trình của Thượng hội đồng. Cần phải hiểu, đào sâu, làm rõ và thực hành sự biện phân dưới hình thức một hành trình chia sẻ, sau đó trở thành một phong cách làm việc của Thượng hội đồng. Như Đức Thánh Cha đã nói với chúng ta vào ngày 3 tháng 10 năm 2018,
«Thượng Hội Đồng Giám Mục chính là hành động biện phân của Giáo hội. Sự thẳng thắn trong khi phát biểu và sự cởi mở trong khi lắng nghe chính là điều căn bản để Thượng Hội Đồng Giám Mục trở thành một quá trình biện phân. Sự biện phân không phải là một khẩu hiệu quảng cáo, nó cũng chẳng phải là kỹ năng tổ chức, và càng không phải là mốt của triều đại Giáo Hoàng này, nhưng là một hành vi nội tại, nó bén rễ sâu trong một hành vi Đức Tin. Sự biện phân vừa là phương pháp và đồng thời cũng là mục tiêu mà chúng ta đang dự định thực hiện: Nó đặt nền móng trên niềm xác tín rằng, Thiên Chúa luôn hiện diện trong lịch sử thế giới, trong những biến cố cuộc sống, trong những con người mà tôi gặp gỡ và tôi nói chuyện với, cũng như trong những công việc. Vì thế, chúng ta được mời gọi hãy lắng nghe điều mà Chúa Thánh Thần khơi lên cho chúng ta, thường là trong những hình thức và trong những chiều hướng không thể đoán trước được».
Do đó, “phương pháp biện phân” đã định hướng tiến trình của Thượng hội đồng từ bên trong. Sự thinh lặng trong ba phút trước năm bài tham luận trong Hội nghị Thượng hội đồng là một tín hiệu mạnh mẽ.
Điều quan trọng là phải nhận ra rằng “chủ thể người trẻ” và “chủ thể Giáo hội” cũng nhìn thấy mình trong tình trạng tương tự: không chỉ những người trẻ phải nhận thức được ơn gọi của mình, mà Giáo hội cũng phải làm điều này để sống với sự khôn ngoan và thận trọng trong thời đại của chúng ta. Do đó, các chỉ dẫn về biện phân được tạo ra trong hành trình thượng hội đồng (x. Tài liệu chuẩn bị II, 2; IL 1,2,4,73,137-139; DF 62,104-105,110-113,124) theo một nghĩa nào đó “có thể hoán đổi cho nhau”: Điều mà chúng ta nói với những người trẻ, nó cũng được áp dụng cho Giáo hội và ngược lại.
a. Mối quan hệ giữa cấp độ cộng đồng và những gì là cá nhân
Đồng hành và biện phân được đào sâu trong chương thứ ba và thứ tư của phần thứ hai của DF (91-113), tìm thấy ánh sáng mới đối với IL (106-136), bởi vì Giáo hội đã được đặt ở trung tâm như là nhà của sự đồng hành và môi trường của sự biện phân. Thật sự rất thú vị khi lưu ý sự dịch chuyển kép theo thứ tự bên ngoài và bên trong của hai chương này đối với IL: trong phần cuối chúng ta đã nói trước hết về sự biện phân và sau đó là đồng hành, trong khi ở DF, nó trở nên rõ ràng rằng khi nó đồng hành để biện phân, và do đó mục tiêu của đồng hành là sự biện phân; tiếp đến một lần nữa trong IL đề xuất lĩnh vực cá nhân đầu tiên và sau đó là cộng đồng về sự đồng hành và biện phân, trong khi Hội nghị Thượng hội đồng đảo ngược quan điểm, đưa phạm vi cá nhân vào cộng đồng.
Kết quả của sự so sánh Hội nghị đã đề xuất ba vòng tròn đồng tâm bên trong nhau: đầu tiên là sự đồng hành của môi trường, sau đó là của nhóm và cuối cùng là của cá nhân. Điều quan trọng là phải phục hồi trật tự này trong thực tế mục vụ của chúng ta, duy trì sự hiện diện của ba cấp độ sinh động này.
b. Tạo nên môi trường phù hợp để biện phân
Mỗi cộng đồng giáo dục mục vụ được kêu gọi để có thói quen biện phân trong cách suy nghĩ, lập kế hoạch và thực hiện sứ mệnh của mình. Đây là lý do tại sao chúng ta được kêu gọi để tạo ra môi trường phù hợp để biện phân. Cho phép tôi trích dẫn đầy đủ DF 124, điều này rất cụ thể về vấn đề này, bởi vì nó ảnh hưởng đến việc thực thi quyền lực như một sự phục vụ cho sự biện phân trong cộng đồng:
«Kinh nghiệm “đi cùng” như Dân Thiên Chúa giúp hiểu rõ hơn về ý nghĩa của quyền bính trong nhãn quan phục vụ. Các mục tử cần phải có khả năng thúc đẩy sự cộng tác trong việc làm chứng nhân và sứ vụ, cũng như khả năng đồng hành với các quy trình phân định cộng đồng để giải thích các dấu chỉ của thời đại dưới ánh sáng đức tin và dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần, với sự đóng góp của tất cả các phần tử trong cộng đồng, bắt đầu với những người đang ở bên lề cộng đồng. Những người có trách nhiệm trong Hội Thánh, với những khả năng này, cần được đào tạo cách cụ thể về phương pháp hội đồng. Từ quan điểm này, nó có vẻ cổ võ việc soạn thảo những khóa đào tạo chung cho các giáo dân trẻ, các tu sĩ trẻ và chủng sinh, đặc biệt liên quan đến các chủ đề như thực thi quyền bính hoặc làm việc theo nhóm».
c. Liên kết chiến lược giữa sự quãng đại phục vụ và phân định ơn gọi
Trong suốt hành trình thượng hội đồng, nhận thức về mối liên hệ chiến lược thực sự giữa kinh nghiệm phục vụ cách quãng đại và phân định ơn gọi, nghĩa là, giữa sứ mệnh và ơn gọi, ngày càng phát triển. Điều này xuất hiện từ đầu và suy nghĩ này ngày càng phát triển mạnh mẽ.
IL 194-195 tóm tắt nhiều kinh nghiệm được trình bày bởi nhiều Hội nghị các Giám mục. Nếu chúng ta chỉ nghĩ về kinh nghiệm của sự phục vụ và tự nguyện trao ban, có lẽ chúng ta phải tự hỏi liệu sau đó họ có tiếp tục được nối kết trong quá trình phân định ơn gọi của mình hay không. Có lẽ đây là một trong những thiếu sót của chúng ta liên quan đến hoạt động mục vụ: chúng ta có nhiều kinh nghiệm nhưng chúng ta vội vàng trong việc đồng hành cùng với họ và đưa họ trở lại trong góc độ của ơn gọi, đó là sự chuyển đổi và hình thành. Theo cách này, chúng ta không làm gì khác ngoài việc “thu thập kinh nghiệm” điển hình của thời đại chúng ta ở nhiều người trẻ. Thay vào đó, những người trẻ yêu cầu chúng ta đồng hành với họ không chỉ về kinh nghiệm, mà còn trên hết là sự sáng suốt, cần thời gian thích hợp, không gian phù hợp và khí hậu thuận lợi để tiếp tục trải nghiệm từ quan điểm về tâm linh và ơn gọi.
Chủ đề của diakonia (DF 137) thực sự mang tính khái quát đối với Giáo hội và giới trẻ, nhưng nó phải được nói rõ hơn và như là một ” chủ đề hạt nhân” để đào sâu vào cội nguồn và hậu quả của nó đối với việc chăm sóc mục vụ.
d. Đào tạo những người trẻ trở thành tông đồ cho người trẻ
Đối với mục vụ giới trẻ, có lẽ những sự khiêu khích lớn nhất của Thượng hội đồng chính là sự đồng hành của những người trẻ đối với một Giáo hội được đặc trưng bởi một “tính truyền giáo đồng nghị”, trong đó mọi người được gọi là đối tượng của sứ mạng. Truyền giáo luôn được giao cho Giáo hội nói chung và không bao giờ cho một số thành viên của mình dưới hình thức độc quyền và loại trừ. Tất cả điều này bắt nguồn từ trực giác mạnh mẽ của phần giới thiệu và chương đầu tiên của phần thứ ba (DF 115-127).
Theo nghĩa này, điều quan trọng đối với chúng ta là lấy cảm hứng từ các số 160 và 161 của DF để biện phân những gì chúng ta được mời gọi đề xuất theo quan điểm về sự hình thành của những người trẻ trong nhiệm vụ của chúng. Số 160 mời gọi và thiết lập “các trung tâm đào tạo truyền giáo cho giới trẻ” và số 161 yêu cầu mỗi Giáo hội địa phương cung cấp cho những người trẻ, những người muốn nó có một thời gian dành cho sự trưởng thành của đời sống Kitô hữu trưởng thành, rằng:
«Nó phải cung cấp một sự cách biệt dài tách xa các mối liên hệ và môi trường thông thường và được xây dựng quanh ít nhất ba trụ cột thiết yếu: một kinh nghiệm về đời sống huynh đệ được chia sẻ với các nhà giáo dục trưởng thành là điều chính, điều độ và tôn trọng ngôi nhà chung; một đề nghị tông đồ mãnh liệt và có ý nghĩa để cùng nhau chung sống; một cống hiến tinh thần bắt nguồn từ đời sống cầu nguyện và bí tích. Theo cách này, chúng tôi tìm thấy tất cả các yếu tố cần thiết để Hội Thánh có thể cung cấp cho những người trẻ muốn nó một kinh nghiệm sâu xa về việc phân định ơn gọi».
Tại đây, các cộng đồng giáo dục và mục vụ của chúng ta được phát huy khả năng phục hồi sự gần gũi thực sự với các thế hệ trẻ. Ở đây chúng ta được kêu gọi phải sáng tạo và đổi mới, liên quan đến người lớn, cộng đồng, giáo dân và thanh niên trong một dự án hình thành chung. Đó là một điều không tưởng hay một lời tiên tri? Làm thế nào chúng ta có thể bắt đầu một số “kinh nghiệm thí điểm”? Hoặc hỗ trợ và củng cố những kinh nghiệm đã đi theo hướng này?
Kết Luận
Để kết luận, tôi muốn nói với các bạn rằng chúng ta chỉ mới bắt đầu!
Đức Thánh Cha Phanxicô đã nói trong số 103 của tông huấn Christus Vivit: «Tôi khuyến khích các cộng đồng làm một cuộc kiểm tra về thực tại của giới trẻ của họ với sự tôn trọng và đúng đắn, để tìm ra các đường lối mục vụ đầy đủ nhất». Đây là nhiệm vụ đang chờ chúng ta trong những năm tới. Đó là một chút sửa đổi của cuộc sống để phù hợp hơn với nhiệm vụ mà Thiên Chúa đã giao phó cho chúng ta. Vào ngày 10 tháng 11 năm 2015, ĐTC đã nói với những người tham gia Hội nghị của Giáo hội Ý ở Florence bằng những từ tương tự: “Vậy chúng ta nên làm gì, thưa cha? Giáo hoàng yêu cầu gì nơi chúng ta? Tùy bạn quyết định: các mục tử và đàn chiên hãy đi cùng với nhau. Hôm nay tôi chỉ đơn giản là mời bạn ngẩng đầu lên và chiêm ngưỡng một lần nữa Ecce Homo (Này là Mình Thầy) mà chúng ta có trên đầu”. Trong ChV, Đức Giáo Hoàng Phanxicô mời gọi chúng ta chiêm ngưỡng Chúa Kitô hằng sống hành động trong lịch sử và ngài mời gọi sự cộng tác và hiệp lực của chúng ta với các thế hệ trẻ để tham dự tương lai với họ.
Tại Florence, trong số những điều khác, điều này cũng đã được yêu cầu nơi những người trẻ:
«Tôi kêu gọi tất cả “Hỡi các bạn trẻ, tôi đã viết cho anh em: anh em là những người mạnh mẽ”, (1 Ga 2, 14). Người trẻ, vượt qua sự thờ ơ. Đừng ai coi thường tuổi trẻ của bạn, nhưng hãy học cách trở thành những người mẫu trong cách nói và hành động (x. 1Tm 4,12). Tôi yêu cầu bạn trở thành người xây dựng nước Ý, để làm việc cho một nước Ý tốt hơn. Xin đừng nhìn cuộc sống từ ban công, mà hãy dấn thân, đắm mình vào cuộc đối thoại chính trị và xã hội rộng lớn. Bàn tay đức tin của bạn vươn lên thiên đàng, nhưng hãy làm như vậy trong khi xây dựng một thành phố được xây dựng trên các mối quan hệ nơi tình yêu của Thiên Chúa là nền tảng. Và vì vậy, bạn sẽ tự do chấp nhận những thách thức của ngày hôm nay, để trải nghiệm những thay đổi cùng những biến chuyển của nó».
Do đó, rõ ràng là chúng ta không được yêu cầu “áp dụng” các chỉ dẫn ràng buộc cách bí ẩn. Lĩnh vực mục vụ không bao giờ được áp dụng, nhưng nó luôn luôn là một không gian của sự biện phân sinh động, nghĩa là của sự trung thực sáng tạo. Và trong một thời kỳ thay đổi này, khả năng tưởng tượng đổi mới cùng nhau ngày càng trở nên quyết định. Nói theo cách nói của Công đồng Vatican II, không có gì khác để thực hiện hành trình “cập nhật” đó khiến chúng ta trở thành bạn của những người trẻ của ngày hôm nay và cũng là người cùng thời với Thiên Chúa luôn sống và hiện diện giữa chúng ta.
Trước hết, đó là một vấn đề về việc lấy lại sự gần gũi với các thế hệ trẻ ngày nay. Đó cũng là vấn đề đắm mình vào mầu nhiệm Thiên Chúa hằng sống, bởi vì Chúa Giêsu là sự mới lạ đích thực, liên tục và vĩnh cửu của lịch sử. Cuối cùng, đó là một câu hỏi nhằm kích hoạt lại các động lực trẻ trung tạo nên đặc trưng cho một Giáo hội cảm thấy rằng đó là “tuổi trẻ của thế giới”, như Thông điệp gửi đến những người trẻ của Công đồng Vatican II ngày 8 tháng 12 năm 1965 đã tuyên bố.
Những gì xảy ra với cuộc sống của một con người thì nó cũng có thể và cũng sẽ xảy ra với tất cả chúng ta vào đầu thiên niên kỷ thứ ba, bởi vì:
«Trong mọi giây phút của cuộc đời, chúng ta sẽ có thể đổi mới và củng cố tuổi trẻ của mình. Khi tôi bắt đầu sứ vụ của mình như một Giáo Hoàng, Chúa đã mở rộng nhãn quan của tôi và ban cho tôi một tuổi trẻ được đổi mới. Điều tương tự có thể xảy ra với một cặp vợ chồng đã kết hôn nhiều năm, hoặc với một tu sĩ trong tu viện của mình. Có những điều cần nhiều năm để “ổn định”, nhưng sự trưởng thành này có thể cùng tồn tại với một ngọn lửa luôn được đổi mới, với một con tim luôn luôn trẻ trung» (ChV 160).