1- Thuở thiếu thời : Một con người được các bạn bè rất quý mến
Stephen Sandor sinh ngày 26/11/1914 tại Szolnok, nước Hungaria. Ngài là anh cả trong một gia đình có 3 anh em. Song thân của Ngài là ông Stephen Feketa và bà Maria. Thân phụ của Sandor là công nhân, làm việc tại sở hoả xa (xe lửa) và mẹ ngài làm nội trợ trong gia đình. Cậu bé Sandor được lớn lên trong 1 gia đình có nền tảng đạo đức rất tốt lành. Hai ông bà đã giáo dục con cái về đời sống đức tin rất vững chắc và sâu xa. Stephen được gửi lên thành phố để học hành và ngài đã tốt nghiệp tú tài với chuyên ngành về luyện kim.
Stephen khá vui tính, sống gần gũi với bạn bè và luôn được các bạn đồng trang lứa quý mến. Từ hồi niên thiếu, ngài đã tỏ ra có năng khiếu làm huynh trưởng, thường hướng dẫn các bạn vào những trò chơi như một người chỉ huy. Hình ảnh của Stephen khá giống với dung mạo của Don Bosco tại Chieri. Ngài cũng thường giúp đỡ các bạn bè trong việc học hành, vui chơi và cầu nguyện. Stephen nói với các bạn không phải bằng lý thuyết, nhưng ngài dùng chính gương sáng nơi mình để khuyên bảo các bạn. Khi chuẩn bị lãnh bí tích Thêm sức, Ngài đã chọn Thánh Phêrô làm bổn mạng và hứa sẽ bắt chước sự thánh thiện nơi vị thánh quan thầy của mình.
2- Biết về Don Bosco qua sách báo Salêdiêng
Mỗi ngày, cậu bé Stephen vẫn đi tham dự Thánh lễ tại nhà thờ của các cha dòng Phanxicô. Cậu phụ giúp bàn thờ và rước Thánh Thể mỗi ngày. Stephen có dịp đọc một số tạp chí Salêdiêng và biết khá nhiều về Don Bosco. Ngài cảm thấy linh đạo Salêdiêng rất cuốn hút và muốn đi tu theo Don Bosco. Cậu trình bày với cha linh hướng cũng như với song thân về ước vọng của mình. Cha linh hướng đồng ý, nhưng hai ông bà lại ngăn cản. Stephen không nản chí và vẫn cố gắng thuyết phục cha mẹ. Cuối cùng, hai vị đã chấp thuận. Năm 1936, Stephen được nhận vào nhà tu sinh Salêdiêng ở Clarisseum và ở đó trong 2 năm. Trong thời gian này, Stephen đã theo học một khoá về ngành in ấn tại xưởng in ‘Don Bosco’. Sau 2 năm tu sinh tức vào năm 1938, ngài gia nhập tập viện Salêdiêng. Nhưng, năm nhà tập của ngài bị đình hoãn vì ngài phải đi thi hành nghĩa vụ quân sự.
3- Một thầy giáo gương mẫu
Vào năm 1939, sau thời gian ngắn đi lính, thầy trở về và tiếp tục năm nhà tập. Thầy Stephen tuyên khấn lần đầu vào ngày 08/09/1940. Sau đó, thầy được bề trên sai về cộng thể Clarisseum để dạy học cho các học sinh. Thầy vừa dạy học, vừa làm hộ trực trong nguyện xá như một Salêdiêng gương mẫu. Bất cứ công việc nào được trao phó, thấy đều cố gắng chu toàn rất kỹ lưỡng với sự nhiệt tình cao độ. Thầy Sandor còn thành lập nhóm ‘Công nhân Công giáo trẻ’ và đồng hành với các bạn trong mọi sinh hoạt. Nhóm của thầy được nhìn nhận như 1 nhóm xuất sắc thuộc phong trào giới trẻ lúc bấy giờ và hoạt động rất tích cực. Thầy luôn nhìn vào Don Bosco để bắt chước và mong muốn trở nên giống Cha Thánh. Nhà trường đã nhìn nhận thầy như một giáo viên gương mẫu. Vào năm 1942, nhà nước phát động lệnh tổng động viên và thầy phải gia nhập quân ngũ một lần nữa. Trong quân đội, thầy cũng được trao tặng huy hiệu ‘chiến sỹ thi đua’. Điểm nổi bật nhất, đó là tại nguyện xá ở cộng thể Clarisseum, thầy luôn sống rất gần gũi với các bạn trẻ và được các bạn hết sức quý mến .
4- Là trưởng xưởng in và cũng là 1 Sư huynh Salêdiêng gương mẫu
Khi thế chiến thứ hai kết thúc, thầy trở về cộng thể và bắt tay vào việc kiến thiết đất nước, về luân lý cũng như về cơ sở vật chất. Thầy rất quan tâm đến các bạn trẻ nghèo khổ và đã quy tụ các bạn lại, dạy cho chúng một nghề để kiếm sống. Vào ngày 24/07/1946, thầy tuyên khấn trọn đời trong tư cách là một Sư huynh Salêdiêng. Sau này, thầy còn được trao tặng học vị ‘Cao học về ngành in’. Rất nhiều học trò của thầy cũng đã thành công trong lãnh vực chuyên môn này. Họ được tuyển dụng vào làm việc trong các cơ sở in ấn nổi tiếng nhất thành phố cũng như trên cả nước.
5- Án kiện xin phong thánh Tử đạo
Vào những năm đầu của thập niên 1950, các nước Đông Âu, trong đó có nước Hungaria, chuyển sang chế độ cộng sản vô thần. Tất cả các trường học Công giáo đều bị quốc hữu hoá và tình trạng bách đạo bắt đầu xảy ra ngày càng gay gắt. Thầy Sandor lúc đó làm việc trong 1 nhà in, nhưng thầy phải đi trốn để khỏi bị bắt. Thầy đến các nhà Salêdiêng để tạm lánh và sử dụng một giấy tờ với tên gọi khác để tránh bị phát hiện.
Nhưng cuối cùng vào tháng 7/1952, thầy đã bị bắt và bị đem đi biệt tích. Từ đó, không ai còn có thể gặp thầy được nữa và cũng không ai biết thầy ở đâu. Thầy đã bị bắt và đã bị giết chết như 1 vị Tử đạo.
Tu hội Salêdiêng Don Bosco đã khai mở án kiện xin phong thánh cho thầy tại Budapest vào ngày 24/05/2006.
Thầy Stephen Sandor đã được Giáo hội tôn phong Chân phước vào ngày 19/10/2013.
Trích trong SDB.ORG
Văn Hào, SDB chuyển ngữ
