(ANS – Roma) – Đức Hồng Y Štěpán Trochta, là vị Hồng Y thứ tư của Dòng Salêdiêng, cũng là một nhân vật rất đặc biệt. Ngài là vị Hồng Y Salêdiêng duy nhất được bổ nhiệm trong tình trạng “in pectore” (chức Hồng Y được dấu kín, không công khai cho mọi người biết), vì trong hoàn cảnh đặc biệt, Đức Thánh Cha Gioan VI đã không công khai tên của ngài ra bên ngoài. Trong suốt thế kỷ XX, vùng Trung và Đông Âu chịu nhiều sự áp bức, trước tiên bị chủ nghĩa Đức Quốc Xã cầm quyền và sau đó là chủ nghĩa Cộng sản đàn áp.
Đức Hồng Y Štěpán Trochta sinh ngày 26 tháng 3 năm 1905, ở Francova Lhota, Miền Đông Moravia, Cộng Hòa Séc. Ngài sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo nhưng có đời sống đức tin mạnh mẽ. Là con cả trong một gia đình có ba người con, cha là František và mẹ là Anna Trochta. Ngài mồ côi cha năm 8 tuổi và không lâu sau đó ngài nhận ra ơn gọi linh mục trong mình nên đã gia nhập tiểu chủng viện của giáo phận. Do mẹ ngài làm việc cực nhọc để nuôi ba người con, chính vì thế, bà đã bị lao lực. Để chăm sóc bà và các em của mình, Štěpán đã từ bỏ ước mơ và rời chủng viện. Thời điểm đó, ngài tình cờ đọc được một bài viết về cuộc đời và công việc của Don Bosco, ngài giao phó mọi sự cho Mẹ Phù Hộ. Khi mẹ ngài bình phục, ngài đã chọn trở thành tu sĩ Salêdiêng.
Hình ảnh SDB Séc: https://www.sdb.cz/novinky/trochta-neprestava-inspirovat-spisovatele/
Vào mùa thu năm 1923, khi chưa tròn 18 tuổi, ngài đã đến Turin một mình. Tại đây, ngài đã hoàn thành triết học, sau đó học thần học ở Roma. Năm 1932, ngài được thụ phong linh mục. Ngay sau khi chịu chức, ngài trở về quê hương và trở thành người mở các công cuộc Salêdiêng ở đó. Ngài dạy triết học, phương pháp sư phạm và tôn giáo tại Frystak; thành lập một công trình xã hội ở thành phố công nghiệp Ostrava; sau đó mở thêm một nhà dành cho thanh niên ở Praha. Ngoài ra, ngài còn được giao nhiệm vụ chăm sóc đời sống thiêng liêng cho các trinh sát Công giáo.
Cha Štěpán là một diễn giả được nhiều người săn đón, và cũng là một chuyên gia về các vấn đề của giới trẻ và xã hội. Ngài đã trở thành một nhân vật nổi bật trong Giáo Hội Công giáo ở Cộng Hòa Séc. Vì vậy, khi Thế chiến thứ hai bùng nổ, tên của ngài đã lọt vào danh sách hàng trăm người có ảnh hưởng nhất ở Praha và phải bị loại trừ để tránh bị lôi kéo phản động. Ngài bị đưa đến trại tập trung ở Terezin, sau đó đến Dachau và cuối cùng đến Mauthausen. Trong hồ sơ của Đức Quốc xã, cha được đánh dấu là “R U”, nghĩa là “kẻ không được đón tiếp khi trở lại”, và do đó ngài bị giao những công việc khó cùng chung với các nhóm nguy hiểm nhất cần loại trừ. Ở Mauthausen, khi thấy ngài bị kiệt sức, một tên Đức Quốc xã đã bắn ngài ở cự ly gần để cứu ngài khỏi cơn đau đớn kéo dài. Nhưng cha Trochta không chết. Ngài đã tỉnh lại khi đang nằm trong xe chở xác đi đến lò thiêu và được một bác sĩ cứu.
Khi chiến tranh kết thúc, quê hương của ngài rất hoang tàn do bị Hồng quân xâm lược. Vào ngày 29 tháng 9 năm 1947, Đức Piô XII bổ nhiệm ngài làm Giám mục của giáo phận Litoměřice, nơi bị tàn phá nặng nề nhất ở Bohemia. Chủng viện bị phá hủy, 70% giáo xứ thiếu linh mục. Đức Giám Mục Trochta bắt đầu làm việc theo phong cách với khẩu hiệu được chọn trong lễ tấn phong Giám mục của ngài: Actio, Sacrificium, Caritas (Hành động, Hy sinh, Yêu thương).
Tuy nhiên, chế độ cộng sản Tiệp Khắc đã ngăn cản ngài hoạt động như một Giám mục. Trong ba năm ngài bị quản thúc trong Tòa Giám mục. Đến năm 1953, ngài bị bắt vì tội gián điệp và “hoạt động chống nhà nước” và bị kết án 20 năm tù.
Năm 1960, Đức Giám Mục được ân xá nhưng buộc phải tìm công việc chân tay. Ngài làm thợ hồ, phụ trách bảo trì thang máy và các thiết bị vệ sinh. Ngay ở trong công việc này, ngài vẫn không quên sứ mệnh Giám mục của mình và làm mọi điều có thể cho các linh mục và giáo dân trong Giáo phận của mình.
Vào ngày 2 tháng 8 năm 1968, sau 18 năm vắng bóng, Đức Giám Mục Štěpán Trochta đã có thể nắm quyền điều hành Giáo phận của mình. Ngày 1 tháng 9 năm 1968 – tại Tiệp Khắc xảy ra một cuộc đàn áp đẫm máu gọi là “Mùa xuân Praha”, ngài bước lên bục giảng của nhà thờ chính tòa và chia sẻ: “Nhiều người trong số anh chị em ở đây, lần đầu tiên cha nhìn thấy, mặc dù cha đã làm Giám mục của anh chị em được 21 năm”. Ngài chia sẻ thêm rằng ngài đã trải qua những năm khủng khiếp ở đây. Ngài đã nhìn thấy sự nham hiểm và tàn ác của con người, nhưng Chúa Giêsu là Đấng Cứu Chuộc của chúng ta hôm nay và mãi mãi.
Hồng Y Trochta với Giáo hoàng Paul VI. Ảnh: GP Biskupství litoměřického
Năm 1969, Đức Giáo Hoàng Phaolô VI đã phong ngài làm Hồng Y, nhưng bổ nhiệm trong tình trạng “in pectore”. Mãi đến ngày 5 tháng 3 năm 1973, được chính thức nâng lên Hồng Y một cách công khai. Ngày 12 tháng 4 năm 1973 Đức Thánh Cha bổ nhiệm Hồng Y Trochta. Ngài sống thêm một năm nữa với tư cách Hồng Y; Sau đó, ngài kiệt sức vì phải vác nhiều thập giá, nguyện hiến dâng cho Chúa trong mọi sự với lòng kiên nhẫn và yêu thương. Ngài qua đời vào ngày 6 tháng 4 năm 1974.
Chuyển ngữ: Ban Truyền Thông SDB Việt Nam