
Don Bosco kể: “Một chiều mùa thu, trên đường từ Sommariva về Torinô, khi tới Carmagnola, cha phải đợi xe lửa hơn một giờ. Khi đồng hồ điểm 7 giờ, trời đầy mây và sương mù bay xuống từng đám làm cho người ta không thể nhìn thấy xa hơn một bước. Những tiếng gào thét của đám trẻ làm cho các hành khách phải điếc tai: “Khoan đã”, “tóm lấy nó”, “chạy đi”, “bắt lấy đứa này”, “thộp cổ thằng kia”. Giữa những tiếng hò hét ấy có một tiếng nổi bật, chế ngự tất cả. Hình như đó là tiếng nói của đứa cầm đầu. Nhân dịp đám trẻ tụ tập chung quanh vị thủ lĩnh của chúng, cha nhảy hai bước vào giữa chúng. Tất cả sợ hãi chạy trốn; chỉ còn một đứa đứng lại; nó tiến tới và cật vấn cha với vẻ thách thức: – Ông là ai mà ngang nhiên xen vào trò chơi của chúng tôi? – Tôi là một người bạn của em. Thế là tình bạn được thiết lập.
Đứa trẻ ương ngạnh và ngổ ngáo ấy là Micae Magone, mồ côi cha. Em sống trên đường phố. Don Bosco tiếp nhận em về Torinô. Em là một đứa trẻ linh động, năng nổ và bướng bỉnh. Don Bosco đã nhờ một em theo sát Magone như thiên thần bản mệnh. Một cách khôn đầy và đầy bác ái, em không để cho cậu bé ương ngạnh kia nhận ra điều ấy, nhưng vẫn không bao giờ rời mắt khỏi cậu; em cùng đi với cậu tới lớp, phòng học, sân chơi; cùng vui chơi và nô đùa với cậu. Nhưng thỉnh thoảng cũng phải nói với cậu: “đừng nói chuyện xấu ấy, đừng nói lời nói đó; đừng kêu danh Chúa bừa bãi như thế”. Micae thường mất kiên nhẫn; nhưng rồi trước lòng tốt của người bạn, cậu đã bị khuất phục và nói: “Anh đã làm rất phải khi khuyên bảo tôi; anh quả thật là người bạn tốt”. Chỉ trong vài tháng, đứa trẻ ngỗ nghịch ấy đã thay đổi và có thể sánh ví được với Đaminh Saviô. Em đã vượt qua được cơn khủng hoảng của tuổi thiếu niên: khủng hoảng chống đối.
* Mỗi đứa trẻ đều gặp khủng hoảng khi bước vào tuổi thiếu niên: cho dù được tiên liệu và được chuẩn bị đến đâu đi nữa, cơn khủng hoảng ấy vẫn có nguy cơ trở nên trầm trọng. Khi còn là con nít, trẻ em rất cởi mở, dễ thương, và đôi khi ngoan ngoãn nữa. Khi lên 8 tới 10 tuổi, bước vào tuổi thiếu nhi, rồi thiếu niên, em trở thành đứa trẻ khó tính khó nết. Tất cả những điều em ưa thích trước kia, giờ đây trở thành đáng ghét; em thường tỏ vẻ chống đối khi tiếp nhận lời khuyên; một việc bé nhỏ cũng đủ là dịp để em phản kháng. Các nhà tâm lý ghi nhận rằng sự chống đối thường dữ dội hơn đối với bậc sinh thành cùng giới hay đối với người thay quyền họ (nhà giáo dục).
* Nên bỏ qua một số thái độ khiêu khích của trẻ em. Xét cho cùng, đó là dấu chỉ cho biết trẻ em đang lần mò tìm chỗ đứng của mình trong xã hội. Em đang đưa những năng lực đầu tiên và non nớt của mình ra thử sức với cha mẹ hay thầy cô mà em coi là người đại diện của quyền bính cha mẹ. Đó là một cách để khẳng định chính mình. Những xung đột sẽ nhờ sự bỏ qua đó mà nguôi dần. Các bậc cha mẹ thường buồn bã than phiền: “Chúng tôi xung khắc nhau trong từng chuyện nhỏ nhặt vớ vẩn, về bất cứ chuyện gì, và có khi chuyện chẳng có gì hết mà vẫn xung khắc. Tôi vừa nói đen, thì con tôi lại bảo trắng. Nếu tôi bảo nó học trước, làm bài sau, thì con tôi lại bắt đầu làm bài trước như để chọc tôi”. “Không một bộ đồ nào tôi mua mà con gái tôi vừa ý; nó nói rằng nó thích miếng vải như thế này, như thế kia, tôi đã mua cho nó và nó liền tỏ ra không hài lòng. Như vậy, nó muốn cái gì mới được chứ?”
* Phải có thái độ nào đối với những em ương ngạnh ấy? Phải để cho chúng “tự biểu lộ”. Để cho con gái tự chọn lấy những quần áo của nó và tìm cách đề cao sở thích của nó, cho dù không hoàn toàn phù hợp với sở thích của chúng ta. Hãy lắng nghe những ước nguyện của chúng, chớ đừng bao giờ triệt để từ chối. Hãy tìm cách khám phá điều mà con em quí vị cho là “thần tượng”. Tóm lại: đôi khi phải để cho trẻ em tự lo liệu ấy, nhưng với một sự trông coi khôn khéo như Don Bosco đã làm với Micae Magone, một đứa trẻ vô tâm vô tính.
* Có những trường hợp phải can thiệp: ví dụ, để duy trì kỷ luật đời sống, để khước từ việc tự do ra ngoài vì có thể nguy hiểm; để đòi hỏi sự thẳng thắn. Muốn xoa dịu sự bất mãn của đứa con, cha mẹ phải tránh dùng quyền bính cách độc đoán. Nếu bị từ chối hay phê bình về mọi sự mà không có lý do, em sẽ có lý để nghĩ rằng người ta không cho em phát triển. Và phản ứng của em rất đáng sợ. Vì thế, “cần kiên nhẫn và cầu nguyện nhiều” Don Bosco thường căn dặn. Tuổi thiếu niên là thời để cho đứa trẻ và cha mẹ cùng đón nhận nhau.
Tác giả: Lm. Carlô Ambrôgiô SDB
Người dịch: Lm. GB. Nguyễn Văn Thêm, SDB