Ước mơ của một ca sĩ là có thể sáng tác ca khúc cho một bộ phim, một vở kịch truyền hình, một bộ phim hoạt hình hay một sự kiện thể thao. Ở mức độ nào đó, những bài hát này có cơ hội đi vào đời sống dân chúng nhiều hơn và trở thành ký ức không dễ phai nhòa theo thời gian. Những năm tháng tuổi vị thành niên thường lưu giữ những khoảnh khắc này nhiều hơn và trải qua nhiều năm tháng khi nghe lại ca khúc của thời mà bạn 16 tuổi sẽ khiến bạn sống lại những cảm xúc đó.
Từ trẻ em đến thanh thiếu niên
Lúc này đây, trong tâm trí chúng ta đã có sẵn một số bài hát gắn liền với những bộ phim bom tấn. Có ai mà không biết đến Whitney Houston với ca khúc I will always love you (Anh mãi yêu em) trong bộ phim The Bodyguard (Vệ sĩ) (đã bán được hơn 16 triệu bản), hay My heart will go on (Trái tim cứ hoài thổn thức) (đoạt giải Oscar ca khúc hay nhất năm 1998) do nữ ca sĩ Céline Dion hát trong khung cảnh Jack và Rose ôm hôn nhau say đắm trên mũi tàu Titanic? Những ngôn từ gợi cảm tạo ấn tượng cùng với nhịp điệu mạnh dần đã thành công trong việc in sâu vào tâm trí và để lại những dấu ấn cảm xúc lặp đi lặp lại mỗi lần chúng ta nghe lại.
Cũng không ít bài hát gắn liền với những bộ phim hoạt hình mà chúng ta đã xem lại nhiều lần từ thuở bé. Bài hát Circle of Life (Vòng xoay cuộc đời) của Elton John (đã được dịch ra 48 phiên bản với nhiều ngôn ngữ khác nhau) nhắc nhớ mọi người về khoảnh khắc Simba trình diện trước những thú vật rừng hoang khi mà tất cả đều quỳ xuống trước cậu và sau này cậu sẽ trở thành Vua sư tử. Ai đã không nhảy múa với Alex, Marty, Melman, Gloria và bầy vượn cáo vùng Madagascar khi nghe bài I like to move it hoặc đã không òa khóc với ca khúc La bella e la bestia (Người đẹp và quái vật) do nữ ca sĩ Potts hát trong cảnh nổi tiếng khi “Người đẹp” nhảy múa với “Quái vật” trong đại sảnh của lâu đài?
Thời thơ ấu, tất cả chúng ta đã cùng hát với Ariel trong The Mermaid (Nàng Tiên Cá) hoặc với Aladdin trong The world is mine (Thế giới là của tôi). Những bài hát này đã đi vào cuộc sống của mỗi đứa trẻ bởi vì chúng là một phần không thể tách rời của một bộ phim khiến chúng trở nên độc đáo, tiêu biểu cho toàn bộ câu chuyện. Kinh nghiệm này dường như không bị ảnh hưởng bởi thời gian: những bộ phim và bài hát sẽ thay đổi nhưng trong ký ức của trẻ em thì chúng vẫn luôn không đổi. Ví dụ: một thành công gần đây của Let it go (Hãy cứ để nó ra đi), ca khúc đoạt giải Oscar thứ năm của Disney trong năm 2014 trong bộ phim Frozen – The Kingdom of Ice (Vương quốc Băng giá). Trong phiên bản gốc, ca khúc do Idina Menzel hát vẫn giữ vị trí trên các bảng xếp hạng ở Hoa Kỳ trong 20 tuần và video trên YouTube đạt 870 triệu lượt xem. Chắc chắn, ngay cả bài hát của Justin Timberlake Can’t stop the feeling! (Không thể ngừng lại cảm xúc) ca khúc chủ đề của bộ phim Trolls, cũng sẽ tương tự như thế.
Từ thanh thiếu niên đến người lớn
Ngay cả âm nhạc gắn liền với cuộc sống trẻ vị thành niên, thể hiện trong những bộ phim truyền hình tuổi teen, đánh dấu những lộ trình khác nhau trong cuộc đời của người trưởng thành. Ca khúc California của ban nhạc Phantom Planet trong chương trình O.C đạt thành công được gắn liền với những nhân vật chính của bộ phim truyền hình, những người tìm cách học biết đối diện với những thanh thiếu niên nghịch ngợm như thế nào. Ca khúc I’ll be there for you của The Rembrandts nhắc nhớ chúng ta về những ngày vô tư của nhóm bạn và các nhân vật chính Rachel, Monica, Phoebe, Joey, Chandler và Ross ngồi trên ghế sofa ở Central Park, nói với nhau về cuộc phiêu lưu và những mạo hiểm khi trở thành người lớn.
Ngay cả những khó khăn trong cuộc đời của những nhân vật chính được ca khúc kể lại trong bộ phim truyền hình nhiều tập I Braccialetti rossi (Những chiếc vòng màu đỏ) đã ở trong tâm trí của trẻ vị thành niên Ý và ca khúc của Laura Pausini với tựa đề Simili (Tương tự) đánh dấu một thế hệ trẻ đã phải đấu tranh để vượt qua những khó khăn mà cuộc sống đem lại khi chúng bước vào “thế giới của những người lớn”.
Bài ca chủ đề cuộc sống
Mỗi khoảnh khắc trong cuộc đời chúng ta đều được ghi dấu bằng âm thanh và những tiếng ồn. Evita Greco trong cuốn tiểu thuyết mới đây của cô, Il rumore delle cose che iniziano (Tiếng ồn của những điều bắt đầu), nói rằng “Mỗi sự khởi đầu đều có tiếng ồn” và chúng ta có thể thêm “sự tiếp diễn của mọi vật là âm nhạc”.
Chúng ta bắt đầu từ tuổi vị thành niên để xây dựng tấm thảm âm nhạc theo chúng ta bước vào cuộc sống trưởng thành và sức mạnh tình cảm của âm nhạc thì bây giờ ai cũng biết. Oscar Wilde nói rằng, “Âm nhạc là nghệ thuật gần với nước mắt và ký ức nhất”, vì thế là nguồn lực có thể được sử dụng để đánh thức cảm xúc và tình cảm tích cực cũng như tiêu cực. Nghiên cứu gần đây trong lĩnh vực tâm lý cho thấy âm nhạc kích hoạt các vùng não lớn bởi khi chúng ta lắng nghe giai điệu, các bộ phận khác nhau của não được kích hoạt: cơ quan thính giác, cơ chi và cơ vận động. Sự kích thích não bộ này xảy ra với bất kể thể loại âm nhạc nào được lắng nghe và do đó âm nhạc thành công trong việc tạo ảnh hưởng mạnh đến chúng ta.
Các ca khúc đánh thức những kỷ niệm, cảm xúc và tình cảm dường như đã bị che giấu mãi mãi trong ký ức thẳm sâu nhất của chúng ta. Chúng ta có thể định nghĩa não của chúng ta như một kho lưu trữ nhạc mà từ đó chúng ta có thể rút ra những gì chúng ta cần. Một số nghiên cứu tại Hoa Kỳ cho phép sự trực quan hóa não đang hoạt động, cho thấy rằng âm nhạc tưởng tượng giống như nghe nó và tạo ra những ảnh hưởng tương tự trên hệ thần kinh. Vì thế, chúng ta có thể tưởng tượng các đoạn nhạc và những bài hát dễ lọt tai trợ giúp chúng ta trong những thời điểm mệt mỏi, giúp chúng ta vượt qua những khoảnh khắc sợ hãi, và hân hoan trong những khoảnh khắc quan trọng. Tất cả điều này giúp chúng ta phát triển năng lực trí tưởng tượng mạnh mẽ.
Hành trang âm nhạc này trở nên phong phú từ năm này qua năm khác, ca khúc này tiếp nối ca khúc khác, kết quả trở thành phương tiện chủ yếu cho sự tăng trưởng, gia tăng kinh nghiệm cảm xúc và hiện hữu của chúng ta. Hơn thế nữa, các nhà giáo dục nên biết điều này, trong việc lựa chọn một bộ phim, phim truyền hình, hoặc phim hoạt hình để xem với thanh thiếu niên, hãy chọn những bộ phim có tinh thần giáo dục này nhiều nhất.
Mariano Diotto
Anh Thi, FMA chuyển ngữ